Tirmit mantarı, Russulaceae familyasından yenebilen bir mantar türüdür. Latince adı Lactarius volemus olan bu mantar çiğ olarak tüketilebilen iyi bir mantardır. Tuz ve baharatla beraber kızgın yağda kızartıldığı zaman çok lezzetli olur.
Tirmit mantarı, kırmızı kahverengi ve ateş sarısı olmak üzere iki tiptir. Kırmızı tipi iğne yapraklı ağaç ve kayın ormanlarında yosunlar arasında gelişir, ateş sarısı tipi sadece kayın ve meşe ormanlarında bulunur. Anadolu’nun farklı yerlerinde ise geyik mantarı olarak adlandırılır.
Gelişme dönemleri ve renklerine göre beyaz dağ kirmiti, geyik kirmiti, güz kirmiti, tavuk kirmiti, fındık kirmiti ve aladana kirmiti gibi yöresel isimler alabilir.
Tirmit mantarı özellikleri
Ülkemizde özellikle kuzey bölgelerde yaygın olarak yetişen tirmit mantarının şapkası 5-15 cm kadar büyüklükte, kuru ve et gibidir, hiçbir zaman yapışkan olmaz. Şapkanın kenarı mantarın genç olduğu dönemlerde içeri kıvrıktır, daha sonra düzensiz olarak dalgalı bir hal alır.
Tirmit mantarının sapı 10-12 cm kadar uzunlukta olup oldukça kalın ve sağlamdır. sapın dış bölümünde muma benzer bir örtü vardır. Şapka ile aynı renkte veya biraz daha açık, şapka tarafındaki birkaç cm’lik kısımda sarımsı, diğer kısımlarında kızılımsı kahverengidir.
Tirmit mantarı, kırmızı kahverengi ve ateş sarısı olmak üzere iki tiptir. Kırmızı tipi iğne yapraklı ağaç ve kayın ormanlarında yosunlar arasında gelişir, ateş sarısı tipi sadece kayın ve meşe ormanlarında bulunur.
Tirmit mantarının kokusu balığa tadı ise bademe benzer. Yaygın olarak sıcak yağda kızartılarak yenir. Taze mantar kesildiği zaman bol miktarda beyaz sıvı salgılar, kuru ve yaşlı numunelerde bu sıvı yoktur.
Tirmit mantarı, bitkilerle sıkı bir yaşam döngüsü içerisinde olan bir mantar türüdür. Bu nedenle kapalı ortamlarda kültür mantarı olarak üretimi yapılamamaktadır. Bu da sevilen bu mantarın mevsiminde maddi değerinin artmasına neden olur.
Tirmit Mantarı Faydaları
Yağ oranı oldukça düşük olan tirmit mantarı, çam mantarı ve cincile mantarı gibi, diyet yaparken zayıflamaya yardımcı olur. Protein açısından zengin olan tirmit mantarı, yağsız yapısı ile kolesterol hastaları tarafından et yerine tüketilebilir. Tirmit mantarının kalbi koruduğu ve damar tıkanıklığının önüne geçtiği düşünülmektedir.
Tirmit Mantarı Nerede Yetişir ?
Tirmit mantarı, yapraklı ağaç altlarında, özellikle kayın ormanlarında ve sınırlarında bazen çam ormanlarında görülür.
Toplanma mevsimi genel olarak Temmuz – Eylül ayları arasındadır.
Karadeniz bölgesinde kayın ormanlarında bol bulunan bu mantarı tanımak da oldukça kolaydır. Beyaz sıvısı sayesinde kolayca ayırt edilebilir. Diğer mantar türlerinde oranla toprak üzerinde daha uzun süre yaşayabildikleri için sonbahar sonlarına kadar bulunabilirler.
Hava alan fırınlarda kurutulduktan sonra haşlanarak buzdolabında bir yıl boyunca saklanabilir. Aynı zamanda turşusu da yapılabilir.
Tüm doğal mantarlar, doğada bulunan zehirli mantarlar ile karıştırılabilir. Bu sayfadaki fotoğraflar ve açıklamalar, örnek ve bilgilendirme amaçlıdır. Bu sayfadaki bilgileri kullanarak mantar toplamayın. Zehirli ve yenilebilen mantarları birbirinden ayırt etmek bazen çok zor olduğundan yabani mantarlar sadece uzmanlar tarafından toplanmalıdır.
Vadi mantarlari