Evde Shiitake Mantarı Yetiştiriciliği

Shiitake mantarı lezzetli ve hoş kokulu mantarlar arasındadır. Uzun yıllar boyunca enerji arttırma ve canlılık verme özelliği ile ön plana çıkan şitaki mantarı dünya mutfağında bir çok farklı yemekte kullanılır.

Lezzeti ve diğer özellikleri nedeniyle shiitake mantarı dünyadaki mantar üretiminin %25’inden fazlasını oluşturur. Ancak bu güzel mantarı ülkemizde doğadan toplamak mümkün değildir.

Tamamen ithal olduğundan çok pahalı olan shiitake mantarını satın almak yerine evde yetiştirebilirsiniz.

Aşağıdaki adımları izleyerek evde shiitake mantarı yetiştirmeniz mümkün.

Adım 1: Hazırlık

Shiitake mantarı yetiştirme işine başlamadan önce, mantarları yetiştirmek için hangi malzemelere ihtiyaç duyduğunuza ve hangi kompost malzemelerini kullanacağınıza karar vermeniz gerekir.

Kompost Seçimi

Kompost, mantarların büyümek için ihtiyaç duyduğu besin ortamıdır. Shiitake mantarı, kahve atıklarında, pamukta, kartonda veya içinde selüloz bulunan hemen hemen her şeyde büyüyebilen istiridye mantarlarına kıyasla kompost konusunda biraz daha seçicidir.

Shiitake mantarı gelişmek ve ihtiyaç duydukları besinleri elde etmek için odun esaslı bir yetiştirme ortamına ihtiyaç duyar. Bu nedenle, seçenekleriniz genellikle onları kütüklerde veya talaş bloklarında büyütmekle sınırlıdır.

Eğer şehirde yaşıyorsanız taze kütük yerine talaş bulmanız daha kolaydır. Açık alanda mantar yetiştirmeyi düşünüyorsanız tahta kıymıkları veya saman da iyi bir alternatif olabilir.

Shiitake mantarı yetiştirmek için kütük kullanacaksanız, kütükler ne kadar taze olursa o kadar iyidir.

kompost olarak kullanılacak kütükleri ağaçtan kesip aynı gün ekim yapmak shiitake mantarı yetiştirmek için en uygun yöntemdir. Eğer kütükleri bekletirseniz diğer mantarların yetişmesi için zaman vermiş olursunuz.

Kompost olarak kütük kullanmaya karar verdiyseniz üzerinde yosun bulunan veya içinde ağaç kurdu bulunma ihtimali olan kütükleri kullanmayın.

Shiitake mantarı kütükleri en ideal olarak yaklaşık 7,6-15,2 cm çapında ve yaklaşık 91-122 cm uzunluğunda olmalıdır.

Misel Bulmak

Bitkilerin tohumdan yetiştiği gibi mantarlar da miselyumdan yetişirler. Yani misel başka bir deyişle mantar tohumudur. Shiitake mantarı miselini satın alabileceğiniz bir çok misel satıcısı vardır.

Shiitake mantarı miselleri, renk, şekil ve büyüklük açısından genellikle aynıdır. Shiitake mantarının istiridye mantarı gibi farklı türleri yoktur.

Ancak yetişme sıcaklığı açısından farklı türleri mevcuttur. Misel satın alırken yetişme sıcaklığı aralıklarını öğrenip en geniş aralıklı olanı almanızda fayda var.

Adım 2: Shiitake Mantarı Kompostu Hazırlama

Kompost hazırlarken dikkat etmeniz gereken en önemli nokta kompostların steril olmasıdır. Eğer yeterince steril olmayan kompostlara ekim yaparsanız farklı bitkiler ve mantar türleri de yetişebilir de shiitake mantarının gelişmesini tamamen durdurabilir.

Hazır kompost veya hobi kiti satın aldığınızda önceden steril edilmiş halde olur. Ancak kendiniz kompost hazırlıyorsanız mutlaka sterilizasyon işlemi yapmalısınız.

Kompost malzemesi olarak talaş kullanacaksanız 30 dakika sıcak suda bekletmeniz yeterli olur. Saman kullanmaya karar verdiyseniz kaynar su içinde 2 saat kadar bekletmeniz veya yüksek pH’lı suda 12 saat kadar bekletmeniz gereklidir.

Taze ağaç kütüğü kullanacaksanız sterilizasyon işlemine çok fazla gerek yoktur.

Adım 3: Aşılama

Aşılama, shiitake mantarı misellerini kompost olarak kullanılacak maddenin içine yerleştirme işlemidir.

Kütüklere Aşılama

Shiitake mantarını dışarıda açık alanda yetiştirmek istiyorsanız aşılama işlemini kış soğukları geçtikten sonra ilkbahar aylarında yapmalısınız.

Aşılama için matkapla kütükler üzerinde 12 mm çapında delikler açın. Açtığınız deliklerin diğerleri ile arasında en az 15 cm olmasına dikkat edin.

1 metrelik bir kütükte yaklaşık 50 tane delik açabilirsiniz.

Açtığınız deliklere satın aldığınız shiitake mantarı misellerini doldurup üzerlerini balmumu ile kapatın.

Saman, Talaş veya Tahıla Aşılama

Kapalı alanda shiitake mantarı yetiştiriciliği yapmaya karar verdiyseniz en pratik yöntem saman, talaş gibi malzemeler kullanmaktır.

Kompost içine miselleri koymadan önce bu işi yapacağınız yeri ve ellerinizi iyice temizlemeyi unutmayın.

Saman veya talaşı sterilizasyon işlemi için zaten ıslatmıştınız. Doğru nemi sağlamak mantar üretimi için çok önemlidir. Doğru nem oranına karar vermek için talaşı elinize alıp sıktığınızda sadece birkaç damla su akması yeterlidir. Daha fazla su akıyorsa çok ıslat demektir ve biraz suyunu almanız gerekir.

Nemini ayarladığınız saman veya talaşın içine mantar misellerini atıp bir kutu içinde iyice karıştırın. İyice karıştırdıktan sonra temiz torbalara doldurun ve ağzını sıkıca kapatın.

Hava almaları için torbalara küçük birkaç delik açın.

Adım 4: Kuluçka

Shiitake mantarı, istiridye mantarı veya diğer mantarlara göre daha uzun kuluçka süresine sahiptir.

Kütükte Kuluçka

kütükte shiitake mantarı üretiyorsanız kuluçka süresi 6 ila 12 ay arasında sürecektir. Bu sürede kütükleri yerden yüksekte, serin ve gölge bir yerde tutmalısınız.

Kütüklerin üzerini nem ve havayı geçirecek bir bezle kapamanız gereklidir. Bu işlem için naylon kullanılmaz. Aksi durumda küflenme meydana gelir.

Kütükleri hafta bir 10 dakika kadar sulamanız gereklidir. Eğer yağmur yağdıysa sulamanıza gerek yok.

Hava sıcaklığı 0 derecenin altındaysa kütükleri sulamayın. Sularsanız kütüklerin kabuklarına zarar verir ve kütükleriniz çatlar.

Poşette Kuluçka

Kapalı ortamda bulunan shiitake mantarı kompostlarını oda sıcaklığında ve karanlık ortamda bekletmeniz yeterlidir. Çoğunlukla sulama veya bakım yapmanıza gerek kalmaz.

Kompost olarak saman veya talaş kullandıysanız kuluçka süresi 2-3 ay sürecektir. Poşetin iç yüzeyi tamamen beyaz renk aldığında kuluçka süresinin tamamlandığını söyleyebiliriz.

Ancak bu mantarların artık çıkmaya hazır olduğu anlamına gelmez. 2-3 hafta daha beklediğinizde kompost yüzeyi kahverengi olur ve mantarlar çıkmaya başlar.

Adım 5: Büyüme

Kütükte Shiitake Mantarı

Kuluçka süresi sona erdikten bir süre sonra shiitake mantarı kendiliğinden kütüklerin üzerinde belirmeye başlar. Ancak çoğunlukla mantarı uyarmak gerekir.

Bu uyarma işlemini kütükleri 24 saat boyunca soğuk suda bekleterek yapabilirsiniz.

Kullanacağınız suyun temiz olması önemlidir. Kaynamış su, yağmur suyu veya doğal kaynak suyu en iyi seçeneklerdir ancak hiçbiri yoksa kullanma suyu da işimizi görecektir.

24 saat suda bekleyen kütükleri tekrar yerlerine geri getirip dik şekilde dizin. Bu sayede tüm deliklerinizin çevresinde mantarların toprağa temas etmeden büyüyeceği genişlikte boş alanlar olacak.

2 ile 14 gün arasında tüm deliklerinizden küçük mantarların çıktığını göreceksiniz.

Bu aşamada kütükleri günde 1-2 defa en az 5 dakika boyunca sulayarak nemli tutun.

Poşette Shiitake Mantarı

Kompost çevresi tamamen sarıldığında poşetleri açıp hava almalarını sağlamalısınız. Bu süre içinde 2-3 saatte bir nemlendirme yaparak mantarların su ile temas etmesini sağlamanız gerekir.

Her kompost, içindeki besin tamamen bitene kadar en az 3 en fazla 5 defa mantar verecektir.

Adım 6: Hasat

Shiitake mantarını hasat etmek için doğru veya yanlış bir boyut yoktur, ancak daha küçük olduklarında hasat ederseniz biraz daha hassas olurlar.

Shiitake mantarlarını saplarının dibinden keserek bir bıçakla toplamak en iyisidir. Bükerek veya kopararak toplamak miselyuma zarar verebilir ve gelecekteki ürünler üzerinde potansiyel olarak olumsuz etki yaratabilir.

Kütükte shiitake mantarı yetiştirdiyseniz 4 ila 6 yıl boyunca mantar toplayabilirsiniz. kütükleri 5 ila 6 haftada bir 24 saat suda bekleterek yeni bir mantar çıkması için uyarabilirsiniz. Kütüklerin doğru nem seviyesini kalmasını sağlamak için, haftada en az 2 veya 3 kez sulayabilirsiniz.